Nếu có dịp ghé thăm làng Đình Bảng (Bắc Ninh) thì không ai là không quên mua cho mình vài cặp bánh phu thê về làm quà.
Bánh phu thê hay còn gọi là bánh xu xê. Đây là loại bánh ngọt cổ truyền của người người Kinh Bắc nói riêng và người Việt nói chung. Nhiều người nói rằng, Đình Bảng chính là nơi làm ra loại bánh ngon và ý nghĩa này. Vì thế mà, mỗi khi có dịp cưới hỏi, người ta thường chọn mua bánh của làng Đình Bảng chứ không phải là một nơi nào khác.
Cũng giống như nhiều loại bánh truyền thống của người Việt, bánh Phu Thê không cầu kỳ về hình thức nhưng lại thật sự tinh tế về cách làm. Để có được chiếc bánh ngon, thì phải trải qua nhiều công đoạn chuẩn bị, thực hiện tỉ mỉ cũng như những bí quyết gia truyền khác.
Đầu tiên, gạo nếp được chọn phải là nếp cái hoa vàng. Kế đến, đem vo gạo thật sạch, để ráo nước rồi dùng cối giã chứ không xay bằng máy. Sau khi gạo được giã xong, người ta sẽ lọc lấy tinh bột gạo. Thường mộ ký gạo nếp không cho cả mà chỉ được tầm 4 lạng tinh bột. Tuy nhiên, bột lọc đó tiếp tục được đem xay và để khô 15 ngày mới đem gói bánh, nếu không bánh sẽ bị nát.
Để bánh phu thê hấp dẫn, người làng Đình Bảng lấy nước chiết xuất từ hoa dành dành (chiết xuất này đều được nấu thủ công nhưng rất tinh tế) trộn vào bột để tạo màu vàng cho bánh; còn cho thêm những sợi nhỏ đu đủ nạo vào bánh. Bột bánh được dàn mỏng, đặt nhân vào một đầu rồi được đắp tiếp phần bột còn lại lên nhân tượng trưng cho việc thể hiện sự ôm ấp của tình phu thê. Bên cạnh đó, lá gói xanh theo triết lý Á đông cũng tượng trưng cho sự chung thủy, dây buộc màu hồng tượng tượng trưng cho sợi dây kết nối, bánh màu vàng là thể hiện tình yêu thương của người vợ đối với chồng.
Bánh được gói bằng hai loại lá, lớp lá chuối bên trong chống dính và ngoài cùng là lá dừa. Khi luộc bánh, lửa phải thật đều và được luộc bằng củi. Bên trong bánh hình tròn, còn bên ngoài vỏ bánh thì được bẻ khuôn hình vuông, như biểu tượng vuông tròn của triết lý âm dương phương Đông.
Bánh phu thê không “khoe” mùi hương như nhiều loại bánh khác, mà khi bóc ra nó tỏa một mùi hương thơm dịu. Cùng với ý nghĩa sâu sắc tượng trưng về tình chồng vợ, loại bánh này đã trở thành một phần không thể thiếu trong mỗi đám hỏi của người Việt. Không hẳn chỉ có thế, đây cũng là món bánh được dùng để ăn vặt hoặc làm quà biếu cho những người con xa quê.
