Trong số những món ăn như: bánh vạc, bánh bao, cơm gà… thì cao lầu Hội An được xem là món ăn được nhiều người biết đến nhất.
Có nhiều người cho rằng, đây là món ăn của người Hoa, thế nhưng người Hoa sống tại Hội An lại không thừa nhận món ăn này là của họ. Một số người thì cho rằng, nó giống với mì udon của Nhật Bản, nhưng hương vị và cách chế biến lại hoàn toàn khác nhau… Nói chung dù thế nào đi chăng nữa thì cao lầu vẫn mang đặc trưng riêng của Hội An.
Cao lầu mới nhìn thì có vẻ giống mì, nhưng lại không phải mì, nguồn gốc cũng như tên gọi của món ăn này đến nay vẫn chưa thể xác định được. Cao lầu không phải món bún, càng không giống phở chút nào. Món ăn này được xem là một món trộn và chỉ xuất hiện ở Hội An. Giống như tên gọi của nó, cao lầu thường được bán trong những quán ăn 2 tầng, bên trên có treo đèn lồng xanh đỏ. Khi ngồi ăn ở những quán này, du khách vừa thưởng thức vị thơm đậm đà tinh tế của món ăn, vừa được tận hưởng cái không khí bình yên của phố cổ. Tuy nhiên, nói là vậy vẫn có những “quán” vỉa hè bán cao lầu hút người ăn.
Tinh túy của món cao lầu chính là sợi mì, bởi nó được chế biến rất công phu. Đầu tiên, gạo được đem ngâm vào nước tro, mà tro này phải là tro nấu củi lấy ở Cù Lao Chàm (cách Hội An 16 km) thì sợi mới có độ giòn, dẻo và khô. Sau khi gạo đã lọc kỹ thì được xay thành bột, nước dùng để xay gạo lấy từ giếng Bá Lễ do nước ở đây ngọt và không bị phèn. Tiếp tục dùng vải bọc nhiều lần cho bột dẻo, rồi cán thành từng miếng vừa phải, kế đến được đem phơi khô trước khi nó đã trải qua nhiều lần hấp. Chính vì qua nhiều bước xử lý như vậy, nên cao lầu Hội An để qua ngày cũng không lo bị thiu.
Cao lầu không cần nước lèo như nhiều món ăn khác, nhưng thay vào đó là thịt, nước xá xíu cùng tép mỡ thì phải thơm lựng. Để làm thịt xá xíu, người ta chọn phần thịt đùi heo nạc rồi ướp với ngũ vị hương cho ngấm. Còn tép mỡ thì được biến tấu, hoặc được làm bằng da heo chiên giòn hoặc được làm từ bột làm sợi cao lầu. Ngoài ra, để món cao lầu được bắt mắt, nhiều người còn rắc thêm đậu phộng rang giã nhỏ lên trên.
Vì là món ăn trộn, nên ăn cùng với cao lầu thường có rau xanh và giá trần. Tuy chưa phải là món ăn quá xuất sắc nhưng nó lại mang một hương vị riêng của xứ Quảng, nhất là Hội An mà bất cứ nơi nào không có được. Ăn cao lầu sẽ cho người ta cái cảm giác dai giòn sựt sựt của sợi mì; vị chua cay, ngọt, béo của tóp mỡ kết hợp với sự thanh mát của rau sống… và chỉ ăn một lần thôi là những lần sau đều muốn ăn nữa.
